DÜNYA ÇİNLİLER EVDE MALLAR ELDE KALDI DEV FABRİKALAR DURDU
ÇİN için dünya devlerinin üretim merkezi dememiz yanlış olmaz. Dünyayı sarsan Koranavirus nedeniyle bu ülkede üretim yapan şirketler ciddi sıkıntı yaşıyor. Örneğin otomotiv devleri Toyota ve Ford en az 9 Şubat’a kadar Çin’deki fabrikalarında üretimi durdurdu. Starbucks yaklaşık 2 bin şubesini kapattı, tarımsal ürün şirketi Cargill çalışanlarına evden çıkmamaları talimatı verdi. Voice of America geçtiğimiz günlerde Apple gibi tedarik zinciri Çin’e dayanan şirketler de iş akışında ve üretimde olası aksaklıklara hazırlandığına dikkat çekti. Üretimler başka ülkelerdeki fabrikalara kaydırılmaya çalışılsa da bu iş zaman alacak, maliyet kalemlerinde önemli artışlar yaşanacak. Maliyet artışlarının satış fiyatlarına yansıması bekleniyor.
HAVAYOLUNU VURUYOR
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin’le ticaret yapan yabancı firmalar ve havayolu şirketlerinin satışları düştü.Seyahat yasakları ve uçuşların askıya alınması nedeniyle Çin firmalarının katılamadığı Singapur Havacılık Fuarı iptal edildi. Dünya çapında seyahat verilerini toplayan OAG firması, bilet satışlarının düşmesi nedeniyle Çin’e ve Çin içinde en az 25 bin uçuşu iptal edildiğini açıkladı. Havalimanlarında virus kaparım korkusuyla zorunlu olmadıkça seyahatlerin ertelenmesi tüm havayolu şirketlerini etkilemiş durumda.
ÇİNLİ ALICILAR YOK OLDU
Dünyanın en büyük üreticilerinden biri olan Çin dünyaya mal sattığı kadar alımlarıyla da önemli konumda. Bir örnek vermek gerekirse geçtiğimiz günlerde dünyadaki vizon üretiminin yüzde 40’ını karşılayan Danimarka’daki 1500 üretici, Çinli alıcıların katılamaması nedeniyle yaklaşık 2 milyon kürkün açık arttırmasını erteledi. Gıdadan araca sinema biletinden başka ürünlere birçok kalemde Çinli müşterisi olan küresel şirketler corona virüsünün şokunu yaşıyor. Çin’e mal satmanın önündeki engeller giderek artıyor. Bu durum global satış yapan çok sayıda şirketi etkileyecek.
DÜNYA TURİZMİNİ SARSIYOR
Tayland ve Asya’daki birçok turizm bölgesi, Çin’in grup tatillerini iptal etmesi nedeniyle yüzde 30 gelir kaybına uğradı. Yabancı işadamları da yurtdışı seyahatlerini iptal ediyor. Corona virüsü korkusu nedeniyle ziyaretçi kaybı yaşayan İtalya’nın turizm gelirlerinde 5 milyar düşüş bekleniyor. Çin yeni yılı için vitrinlerini süsleyen firmalar, bu yıl varlıklı Çinli turist sayısında keskin düşüş yaşayacak.
LÜKS TÜKETİMİ AZALACAK
Dünya çapında lüks tüketim malı satışlarının üçte birini Çinli turistler oluşturuyor. İtalya’da Çinli turistler Ruslar, Araplar ve Amerikalılar’ın toplamından daha fazla para harcıyor. Merkezi Milano’da bulunan Ulusal Moda Odası, tekstil satışlarında 2020’nin ilk altı ayında yüzde 1,8 düşüş beklendiğini kaydetti. Oysa satışlarda yüzde 3 oranında artış öngörülüyordu.
DÜNYANIN TEDARİKÇİSİYDİ
Çeşitli ülkelerde üretim yapan pek çok şirket imalat aşamasında Çin malı kullanıyor. Çipten kabloya, plastikten metale maliyet avantajlı Çin ürünleri firmaların vazgeçilmezi konumunda. Çin’de hastalığın ortaya çıkması ile birlikte bu malların teminiyle ilgili de endişeler arttı. Bir anda hastalığın kalbi durumuna gelen aslında önemli bir imalat merkezi olan Vuhan deyim yerindeyse çarklar durmuş halde. Başta bilgisayar ve televizyon ekranlarında kullanılan sıvı kristal ve ışık yayan diyot paneller olmak üzere pek çok malın üretiminde aksaklık yaşanıyor. Gerekli mallar bulunsa bile tedarik sorunu nedeniyle imalatçı firmalar fiyatları artırmış durumda.
ALTERNATİF OLABİLİRİZ
Tüm-İş Konfederasyonu Genel Başkan Yardımcısı Seyhanlar Group Yönetim Kurulu Başkanı Adil Seyhan da, Çin’de üretimlerin durması halinde birçok ürünün ucuz ve ulaşılabilir olamayacağını söyledi. Çin’de yaşanan durumun Türkiye için ayrı bir fırsat olduğuna dikkat çeken Seyhan, “Çin’e alternatif bir ülkeyiz. Hem stratejik, hem ekonomik hem de coğrafik nedenlerle Türkiye küresel ekonominin ihtiyaçlarını karşılayabilecek potansiyele sahip. Genç nüfusu ve yeterli düzeyde altyapısıyla başta tekstil ve inşaat sektörü olmak üzere birçok alanda hizmet vermeye hazır durumdayız” dedi.
PETROL FİYATLARI DÜŞÜŞTE
Çin, petrol dahil çok sayıda ürünün en büyük ithalatçısı konumunda. Çin’den gelen talebin düşmesi nedeniyle Brent petrolün varil fiyatı da 70 dolardan 55 dolara kadar geriledi. Petrol fiyatlarındaki düşüş, tüketici durumumdaki ülkeler için olumlu ancak üretici ülkeler için tam bir şok anlamına geliyor. Suudi Arabistan, Endonezya gibi ülkelerin gelirlerinde ciddi düşüş olacak. Bu durum petrol gelirini eğitim sağlık ve sosyal hizmetler için kullanan ülkeleri olumsuz etkiliyor.
TÜRKİYE DURUMU EN KRİTİK ÜRÜN:
GIDA KİMYASALLARINDA PROBLEM YAŞANIYOR
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Üyesi Murat Akyüz: “Kimyevi maddeler sektöründe özellikle yarı mamül ve hammadde ithalatında bir sıkıntı yaşanmıyor. Bitmiş ürün olmadıkları için tüketiciye Çin ürünü şeklinde ulaşmıyor. Ancak gıda ile bağlantılı kimyasalların ithalatında problem var. Bakanlık da bu ürünlerin ithalatını geçici olarak durdurdu. Piyasada bu konuda bir sıkıntı yaşanıyor olsa da son tüketiciye yansıyacak bir durum yok. Çin’de üretim tesislerinin kapalı kalması daha uzun sürerse Türkiye’ye de bazı etkileri olabilir. Çünkü Çin’in dünyaya yaptığı ihracat bir hayli azalabilir. Bu Çin ekonomisini derinden etkiler.”
OTOMOTİV BAĞIMLI DEĞİL AMA TAKİPTE
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Alper Kanca: “Çin’de yaşanan gelişmeler sebebiyle Türkiye’deki araç üreticileri için henüz bir önemli sıkıntı yok. Ancak Türkiye’deki yedek parça satıcıları için bir sıkıntı yaşanabilir. Çin’den şu anda parça gelmiyor. Araç üretiminde sorun yaşanmasa da Çin’de alınan tedbirler artar, tatil uzatılır ve üretim tesisleri kapalı tutulursa dolaylı olarak biz de etkileniriz. Sektör olarak Çin’e çok bağımlı değiliz. AB ve ABD’deki otomotiv firmaları Çin’e daha çok bağımlı. Çin’deki sorun söz konusu ülkeler üzerinden bizi de etkileyebilir. Örneğin, Çin’de bir fabrika 2 haftadır üretimini durdurdu. Eğer bir hafta daha üretimi durdurursa ABD’deki otomobil fabrikası da üretimini durduracak. Çünkü Çin’den parça gidemeyecek. Bu durumda Türkiye’den de parça gönderimi durmuş olacak. Bunların dışında yedek parça pazarı da var. Bu pazar tamir ve bakımı kapsıyor. Çin’de yaşanan süreç nedeniyle tamir ve bakım tarafında bir miktar sıkıntı yaşanabilir. ‘Parça bulunamayacak. Fiyatlar çok artacak’ şeklinde bir durum beklenmese de etkileri görülebilir.”
MADENCİ YASTA İHRACAT 4 GÜNDE YÜZDE 61 DÜŞTÜ
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Başkanı Aydın Dinçer: “Koronavirüsünün maden sektörü üzerindeki olumsuz etkileri gerekli önlemler alınmadığı taktirde yılın geri kalanına da yansıyacak. Toplam 4.3 milyar dolarlık ihracatının 1.34 milyarını Çin’e gerçekleştiriyoruz. Türk maden sektöründe şubat ayının ilk 4 gününde geçen yıla göre yüzde 61’lik düşüş yaşandı. İhracat yapan firmalardan gelen öneriler ve talepler Eximbank kredi vadelerinin uzatılması yönünde. Virüs ile bu pazarımız 2020 için büyük oranda tehlikede. Ödeme dengelerini tamamen alt üst eden konunun etkisini minimize etmek son derece önemli. Süratle konunun gündem haline getirilip birtakım tedbirlerin alınması gerekiyor. Maden sektörü doğrudan 150 bin, dolaylı olarak da 2 milyon insanın istihdamını sağlanmakta.”
MAYONEZ ÜRETİCİSİ DİKEN ÜSTÜNDE
Ambalajlı Baharat Üreticileri Derneği Başkan Yardımcısı Anibal Atilla Rua: “Geçen hafta Perşembe gününe kadar piyasada her şey normaldi. Cuma günü sabahı, Çin’den gelen malların gümrükten girişine izin verilmediği haberi yayıldı. Kararın, Tarım ve Orman Bakanlığı’nca alındığını öğrendik. Gümrükten girişine izin verilmeyen mallar arasında kurutulmuş soğan, sarımsak, zencefil, tarçın, pul biber gibi bir dizi ürün bulunuyordu. Yasak nedeni ile piyasada bir panik havası oluştu. Biz her ne kadar, tedbirli olmaları telkininde bulunsak da fiyatlarda yüzde 5-10’luk bir artış oldu. Malların girişine konulan yasak bu sabah (dün) kalktı. Mayonez üretiminde kullanılan bir ürün var. Bu ürünü Çin’den alıyoruz. Bu üründen 2-3 hafta yetecek kadar bir miktar var piyasada. Bu ürün Avrupa’dan alınabilir ama daha kuşkusuz daha pahalı olur. Yine, Çin’den limon tuzu alıyoruz… Ki bir çok yerde kullanılıyor limon tuzu… Bu malları Çin’den alamadığımız zaman daha başka yerlerden daha pahalı alırız.”
FUARLAR İPTAL OLUYOR AYAKKABICI ENDİŞELİ
Türkiye Ayakkabı Sektörü Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı Başkanı Tan Erdoğdu: “Çin’den ayakkabı nihai ürün olarak çok gelmiyor. Bir takım ara malı ürünler geliyor. Bu ürünler için şimdilik bir sıkıntı yok. Başka ülkelerden de karşılanabilir. Bu fiyatlara yansıyacaktır. Ancak esas sorun fuarlar ile ilgili. Çin, Vietnam, Hindistan, Hong Kong gibi ülkeleri hitap edilen 3 büyük deri ve ayakkabı yan sanayi fuarı var. Mart sonundaki fuara Türkiye’den de 25-30 firma katılıyordu. Ancak virüs nedeni ile bu fuarların da iptali söz konusu. Dolayısı ile sadece Çin değil, Asya Pasifik’teki pazarların da kaybı söz konusu oluyor.”
PLASTİKTE ALIM DURDU
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı Başkanı Yavuz Eroğlu: “Dünyanın en büyük plastik üreticisi Çin. Türkiye ise 6’ncı büyük üretici. Şaşırtıcı gelebilir ama Çin, aynı zamanda dünyanın en büyük plastik hammadde alıcısı. Ürettiği ürünün yüzde 50’sini ABD’ye satıyor. Ancak virüs nedeniyle Çin’de bir çok plastik fabrikası kapalı. Hammadde talebi çok düştü. Bu da hammadde fiyatlarının gerilemesine neden oldu. Türkiye gibi ülkeler için olumlu. Bizim ihracatımız için bu çok önemli. Örneğin son günlerde Amerika’dan ciddi bir talep alıyoruz.
ÇİN'DEN CANLI HAYVAN ALIMI DURDURULDU
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, koronavirüsle ilgili alınan yeni bir tedbir daha alındığını açıkladı. Bakan Koca, “Çin’den her türlü canlı cansız hayvan hayvansal ürünlerin ithalatını geçici olarak durdurma kararı alındı” dedi.
